Solarpunk

Solarpunk he manaʻo paʻahana moʻokalaleo a noʻeau, manaʻo moʻomeheu, a me ka manaʻo noʻonoʻo e kūkulu ana i kekahi ʻano ao hoʻomau e hui pū ana i ke kaiapuni a me ke kaiāulu. Pili pū ia me ka paʻahana hopepunk. ʻO ka "solar" e hōʻike ana i ka ikehu lā ma ke ʻano he kumu ikehu hoʻomau a me ka manaʻolana no ke ao hou e kūʻē ana i ka manaʻo ʻano doomer no ke aniau, a ʻo ka "punk" e pili ana i ka hana "do it yourself" a me nā ʻano kūʻē moʻomeheu, post-kapitala, a kekahi manawa hoʻomohala ʻōiwi ma ke kūkulu ʻana i ia ao hou.
Mōʻaukala
[E ho'opololei | edit source]Ua hoʻopuka ʻia ka huaʻōlelo "solarpunk" i ka makahiki 2008 ma kekahi blog Pelekāne i kapa ʻia ʻo "From Steampunk to Solarpunk", kahi i hoʻolauna ai ka mea kākau i kekahi manaʻo paʻahana hou i hoʻoulu ʻia mai ka nānā ʻana i ka mokuahi MS ''Beluga Skysails'', ka mokuahi mua o ka honua i hoʻohana ʻia i kekahi kaula lupe i hoʻokele ʻia e ke kamepiula. Ma ka makahiki 2009, ua kākau ʻo Matt Staggs i kekahi "GreenPunk Manifesto" e wehewehe ana i kona manaʻo no kekahi paʻahana technophilic e kālele ana i nā ʻenehana "do it yourself" me ka nānā ʻana i ka hoʻololi ʻikepili maikaʻi a me ke kaiapuni. I ka makahiki 2014, ua hoʻolaha ʻo Olivia Louise i kekahi mau kiʻi ma Tumblr e hōʻike ana i ka ʻāina kiʻi (aesthetics) Solarpunk, a ma hope iho, ua kōkua ʻo Adam Flynn i ka wehewehe ʻana i kēia paʻahana ma ka forum Project Hieroglyph. Ma muli o nā manaʻo a Flynn ma ka paena solarpunks.net, ua paʻi ʻia A Solarpunk Manifesto ma ka makahiki 2019.
Ma ke ʻano he paʻahana moʻokalaleo, ua hiki ke ʻike ʻia nā hana mua o Solarpunk ma nā puke e like me Songs from the Stars na Norman Spinrad, Always Coming Home (1985) a me The Dispossessed (1974) na Ursula K. Le Guin, Ecotopia (1975) na Ernest Callenbach, Pacific Edge (1990) na Kim Stanley Robinson, a me The Fifth Sacred Thing (1993) na Starhawk.
Ua paʻi ʻia kekahi puke kikoʻī mua loa no Solarpunk i ka makahiki 2012, ʻo ia hoʻi ka puke Solarpunk: Histórias ecológicas e fantásticas em um mundo sustentável ma ka ʻōlelo Pakelika, i hoʻoponopono ʻia e Gerson Lodi-Ribeiro. Ma 2018, ua paʻi ʻia Glass and Gardens: Solarpunk Summers i hoʻoponopono ʻia e Sarena Ulibarri, kekahi huinaʻike moʻolelo pōkole Solarpunk mua loa ma ka ʻōlelo Pelekānia. Ma 2021, ua paʻi ʻia e Becky Chambers ka novella A Psalm for the Wild-Built a me A Prayer for the Crown-Shy (2022), nā puke Solarpunk i hoʻolaha nui ʻia.
Nā Hiʻohiʻona a me ka Noʻonoʻo Hoʻokele
[E ho'opololei | edit source]ʻOiai ʻaʻohe manaʻo politika kikoʻī ko Solarpunk, he mau hiʻohiʻona a me nā manaʻo nui ia e lawe ana:
- Hoʻohana i ka ikehu lā a me nā ʻenehana ikehu hoʻomau ʻē aʻe.
- Hoʻohui i ka ʻenehana i loko o ke kaiapuni, ʻaʻole ma luna o ia.
- Ka hilinaʻi ʻana i ka prefigurative politics - ka hana ʻana i nā wahi e hiki ke hoʻāʻo ai i nā manaʻo o ke kaiāulu ma ka honua maoli.
- Kūʻē i ke kāohi ʻōiwi, ke kūʻai nui ʻole, a me ka hana waiwai kapikala.
- Mahiʻai kūlohelohe, mahikō hoʻomau, a me ka meakanu kūlanakauhale.
- Nā kumu waiwai kaiāulu e like me nā hale waihona mea hana a me nā wahi hana hou.
- Hoʻohui i nā kumuwaiwai e like me ka wai, ka makani, a me ka ʻāina.
- Hoʻomaikaʻi i ka pilina ma waena o kānaka a me ke kaiapuni.
- Ke kākoʻo ʻana i ka lōkahi o ke kaiāulu, ke kaulike waiwai, a me ka hoʻokaʻawale mana.
- Nā manaʻo o ka noʻonoʻo maikaʻi a me ka noʻonoʻo nui.
- Ka loiloi ʻana i nā pilikia o kēia manawa e like me ka hoʻokaʻawale kaiāulu a me ka hoʻomaʻemaʻe ʻili.
- Ka manaʻo ʻana i kekahi ʻano ao ʻoi aku ka maikaʻi, ʻaʻole ʻo ka hopena o ke ao.
He kūʻē kikoʻī ko Solarpunk iā Cyberpunk, ʻoiai ke hōʻike nei nā mea ʻelua i nā moʻomeheu kūʻē ma hope o ka hoʻolakolako waiwai, akā ʻokoʻa ko lāua ala. Hoʻokumu ʻo Solarpunk i ke kūʻē ʻana ma ka hōʻike ʻana i nā pilina socioecological loina kaiapuni, ʻoiai ke hoʻomau nei ʻo Cyberpunk i ke kūʻē ma o nā ʻāina hope, nā wahi helu, a me nā kaiapuni kūlanakauhale pilikia.
Ka Solarpunk i loko o ka Noʻeau a me ka ʻĀina Kiʻi
[E ho'opololei | edit source]Aia nā hiʻohiʻona o Solarpunk i loko o ka hana noʻeau like ʻole, me nā puke, nā kiʻi ʻoniʻoni, nā pāʻani, a me nā mele. ʻO kekahi mau laʻana o nā hana Solarpunk:
Nā puke a me nā moʻolelo
[E ho'opololei | edit source]- Suncatcher: Seven Days of the Comet (2023)
- He puke moʻolelo hoʻonanea i kākau ʻia e Romina Garber.
- Sunvault: Stories of Solarpunk and Eco-Speculation (2017)
- He huinaʻike moʻolelo pōkole i hoʻoponopono ʻia e Phoebe Wagner a me Brontë Christopher Wieland.
- A Psalm for the Wild-Built (2021) a me A Prayer for the Crown-Shy (2022)
- Nā novella i kākau ʻia e Becky Chambers e hōʻike ana i ke kanaka non-binary i loko o kekahi ao post-robot maikaʻi.
- A Diary in the Age of Water
- He moʻolelo Solarpunk i kākau ʻia e Nina Munteanu e hoʻohui ana i nā mea o ka mundane science fiction.
- Wings of Renewal: A Solarpunk Dragons Anthology (2015)
- He huinaʻike moʻolelo pōkole Solarpunk.
Nā kiʻi ʻoniʻoni a me nā pāʻani
[E ho'opololei | edit source]ʻO kekahi mau kiʻi ʻoniʻoni, e like me Princess Mononoke, Castle in the Sky, a me Nausicaä of the Valley of the Wind i hana ʻia e Studio Ghibli a me Hayao Miyazaki, ua ʻike ʻia he mau laʻana mua o Solarpunk no ko lākou mau ʻano o ka pilina ma waena o kānaka a me ke kaiapuni.
Aia pū kekahi mau laʻana ma nā kiʻi ʻoniʻoni ʻAmelika e like me WALL-E (2008), Avatar, a me Strange World (2022).
Ua ʻike ʻia pū nā hiʻohiʻona Solarpunk ma nā pāʻani like ʻole e like me Cities: Skylines (hoʻonui Green Cities), Tom Clancy's Ghost Recon Breakpoint (Auroa), Numenera, Solarpunk 2050, a me Fully Automated!.
ʻĀina Kiʻi (Aesthetics)
[E ho'opololei | edit source]ʻO ka ʻāina kiʻi Solarpunk, hoʻohana ia i nā waihoʻoluʻu kūlohelohe, nā mea ʻōmaʻomaʻo a me ka polū ʻālohilohi, a me nā manaʻo mai nā moʻomeheu like ʻole. Pili pū ia i nā ʻano o Art Nouveau a me nā kūkulu pono a Frank Lloyd Wright. ʻOkoʻa loa kēia i ka ʻāina kiʻi Cyberpunk eleʻele a pouli.
Nā laʻana o ka ʻāina kiʻi Solarpunk ma ka honua maoli:
- Bosco Verticale ma Milan, he hale kiʻekiʻe mua loa o ka honua e hana ana i ka ʻōkikene.
- Ka ʻāina Wakanda ma ka kiʻi ʻoniʻoni Black Panther.
- Singapore Botanic Gardens, kekahi o ʻekolu wale nō māla e kū nei ma ke ʻano he wahi hoʻoilina honua UNESCO.
- Nā kūkulu Neo-Andean ma Bolivia i hana ʻia e Freddy Mamani.
- Earthships, he laʻana o ke kūkulu hale kūlohelohe.
Solarpunk a me nā Kumuhana Kaiāulu
[E ho'opololei | edit source]ʻEnehana Kūlohelohe
[E ho'opololei | edit source]He mea koʻikoʻi i ka Solarpunk ka hoʻohui ʻana i nā ʻenehana i loko o ke kaiāulu ma kekahi ʻano e hoʻonui ana i ka hoʻomau kaiāulu, waiwai, a me ke kaiapuni. He kūʻē koʻikoʻi kēia i ka Cyberpunk, ʻoiai ke hōʻike nei ia i nā ʻenehana kiʻekiʻe i hiki ʻole ke hoʻomaikaʻi i nā pilikia, a i ʻole hoʻonui i nā pilikia kaiāulu, waiwai, a me ke kaiapuni.
ʻOiai ʻo Cyberpunk e hōʻike ana i ke kanaka e hoʻomāwaeʻole ʻia mai ke kaiapuni kūlohelohe a i hoʻopau ʻia e ka ʻenehana, hoʻohālike ʻo Solarpunk i nā ao kahi e hiki ai i ka ʻenehana ke hoʻokōkua i ke kanaka e noho pū maikaʻi me kona kaiapuni.
Pili ʻo Solarpunk iā Steampunk ma mua o Cyberpunk. Manaʻo nā ʻano paʻahana ʻelua (Solarpunk a me Steampunk) i nā ao hou akā me nā kumu ikehu ʻokoʻa; ʻo ia hoʻi, nā mīkini mahu a me ka ikehu hoʻomau. Eia naʻe, ʻoiai ke kālele nei ʻo Steampunk i ka mōʻaukala a hoʻohana i ka ʻāina kiʻi o ka wā Victorian, hoʻohana ʻo Solarpunk i ke ʻano Art Nouveau a nānā i ka wā e hiki mai ana.
Ka Manaʻo "Do-It-Yourself"
[E ho'opololei | edit source]ʻOiai ua pili ʻo Solarpunk i ka ʻenehana, lawe pū ia i nā ala haʻahaʻa-ʻenehana e noho kūlohelohe ai, e like me ke kanu māla, ke kanu hoʻomau, ke kūkulu hoʻomau, nā hale waihona mea hana, nā wahi hana hou, ka pūnaewele wehe, ka noʻonoʻo maikaʻi, ka noʻonoʻo nui, a me ka manaʻo "do-it-yourself". Hiki ke noʻonoʻo i nā manaʻo kaiapuni e like me ka hoʻomaʻemaʻe ʻōmaʻomaʻo ʻālohilohi a me ka ecology kaiāulu, a me nā manaʻo punk e like me ka ʻanariki, ka kaiāulu waiwai, ke kūʻai nui ʻole, ka kūʻē-aliʻi, ka kūʻē-kapikala, nā pono kīwila, ka hoʻolilo kaiāulu, a me ka hoʻokaʻawale mana.
Kaulike ʻĪ a me Kāne-Wahine
[E ho'opololei | edit source]Pinepine ʻo Solarpunk i ka hoʻokomo ʻana i nā kumuhana o ke kaulike ʻili a me ke kaulike kāne-wahine, e lawe ana i kēia kumuhana mai nā hana utopia mua. ʻO ka puke ʻo Woman on the Edge of Time (1976) na Marge Piercy, ua noiʻi ia i nā kuleana ʻohana a ua hoʻolauna i ka papani "per". ʻO ka puke ʻo The Left Hand of Darkness (1969) na Ursula K. Le Guin, ua hoʻokomo i ka wai kāne-wahine. ʻO kāna puke ʻo The Dispossessed ua holoʻi i ke kaupaona hoʻokahi koina. Ua hoʻokomo ka moʻolelo Solarpunk ʻo A Psalm for the Wild-Built (2021) na Becky Chambers i kekahi mea nui o ka moʻolelo i non-binary.
Solarpunk i ka Honua Maoli
[E ho'opololei | edit source]Aia kekahi mau laʻana o nā papahana a me nā wahi Solarpunk ma ka honua maoli:
Nā kūlanakauhale a me nā wahi kaiāulu
[E ho'opololei | edit source]- Nā kūlanakauhale e like me Copenhagen, Danimaka, a me Freiburg, Kelemānia, kahi e kākoʻo nui ʻia ai ka kaʻa paikikala a me ka hoʻohana ikehu lā.
- Nā kahua kikowaena mālāki ma Barcelona, Kepania, nā wahi kūlanakauhale i hoʻololi ʻia i nā māla kaiāulu.
- Nā kaiāulu hoʻomau eco-kaiāulu e like me Auroville ma ʻIndia a me Arcosanti ma ʻAlikona.
- Nā papahana mahiʻai kūlanakauhale ma nā kūlanakauhale e like me Detroit, Mikikana a me Havana, Kupa.
Nā Hale a me ke Kūkulu
[E ho'opololei | edit source]- Bosco Verticale ma Milan, ʻĪtalia, ka hale kiʻekiʻe mua loa o ka honua i hana i ka oxygen-positive ma 2014.
- Earthships, nā hale kūlohelohe i kūkulu ʻia mai nā mea hoʻohana hou ʻia e like me nā kini, nā kaila wāwae, a me nā pāhū.
- Nā hale Singapore Botanic Gardens, kekahi o ʻekolu wale nō māla e kū nei ma ke ʻano he wahi hoʻoilina honua UNESCO.
- Nā kūkulu Neo-Andean ma Bolivia i hana ʻia e Freddy Mamani, ka i hoʻihoʻi maikaʻi i nā ʻano kūkulu kuʻuna i hoʻokāohi ʻia ma kekahi ʻano kūikawā a kūlohelohe.
Nā Nāʻana a me nā Papahana Waihona
[E ho'opololei | edit source]- Open Source Ecology, he papahana e kūkulu ana i nā mea hana malama ʻia e ka lehulehu no ke kaiāulu kūlohelohe.
- Nā papahana hoʻohihiu hou e hoʻihoʻi ana i nā kaiapuni kūlohelohe me ke kuleana kanaka.
- Nā hale waihona mea hana a me nā wahi hana hou e kākoʻo ana i ka noʻonoʻo kaʻawale a loaʻa i ka lehulehu.
- Nā papahana hoʻolilo kaiāulu e like me nā mea hana kaiaulu, nā kahua kanu like, a me nā papa ʻaha "free store".
E nānā pū
[E ho'opololei | edit source]![]() |
He ʻōmuku kēia mea. Inā hiki iā ʻoe ke ʻōlelo Hawaiʻi, e kōkua mai i ka holomua ʻana i kēia mea. |