Mekiko

Mai Wikipedia
Mekiko Mokuʻāina Hui Pū ʻia
Estados Unidos Mexicanos
Flag Hōʻailona no ke kūlana
Hae Hōʻailona no ke kūlana
Mele aupuni: Himno Nacional Mexicano
Palapala
Palapala
Kapikala Kūlanakauhale ʻo Mekiko
Kūlanahale nui loa Kūlanakauhale ʻo Mekiko
ʻŌlelo kūhelu ʻŌlelo Sepania
Aupuni Lepupalika
- Ka Pelekikena Andrés Manuel Lopez Obrador
ʻAlea
  - Huinanui 1,972,550 (pae ʻia 14)
  - Wai (%) 2.5
Helu kanaka
  - Huinanui 123,675,325 (pae ʻia 11)
  - Paʻapū 52.3 (kp klm)
Kālā Peso ($, MXN)
Kāʻei hola -06:00
Pāʻālua kelepona +52

ʻO Mekiko (sepa.: México; nahuaː Mēxihco), kapaʻia hoʻi Mokuʻāina Mekiko Hui Pū ʻia ('Ōlelo Paniolo: Estados Unidos Mexicanos) ke kaumokuʻāina i ka ʻāpana Hema o ʻAmelika ʻĀkau. Noho ʻo Amelika Hui Pū ʻIa i ka ʻākau o Mekiko; ka Moana Pakipika i ka Hema a i ke komohana; Kuatemala, Belize, a me ke kai Karebiana i ka Hikina hema; a ke Kai Kūʻono o Mekiko i ka hikina.[1] Aia kahi Mekiko he 1,964,375 km[2], ke aupuni nui 13 ma ka honua i kona nui; a he akahi a 126,014,024 mau poʻe kanaka i loko o ke aupuni, ke aupuni 10 nui loa i ka lehulehu, a ke aupuni ʻŌlelo Paniolo (Sepania) nui loa i ka lehulehu ma ka honua.[3] He aupuni ʻo Mekiko me nā mokuʻāina 31 a me Ke Kūlanakauhale o Mekiko[4], ke kapikala a me ke kūlanakauhale nui loa ma ke aupuni. He mau kūlanakauhale ma ia aupuni, e like me, Gudalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, Ke Kūlanakauhale o Juarez, a me Leon.[5]

Ua noho nā poʻe ma Mekiko mai ka makahiki 8,000 BC, a he hoʻokahi a nā kahua ʻeono o ke aokanaka;[6] home i nā aokanaka nui o nā poʻe ʻōiwi o Mekiko, o nā mea kikoʻī nā poʻe Maia a me nā poʻe ʻAteteka. I ka makahiki 1521, ua lawe pio a hoʻokolonaio ke Aupuni ʻEmepela Sepania i Mekiko, a ua kūkulu i ka panālaʻau hou ʻo Sepania hou. Ua kikoʻī ka ʻEkalesia Katolika i loko o ka hāliʻi ana o ka Hoʻomana Kristiano a me ka ʻŌlelo Paniolo, a ua hoʻomau kekahi o nā ʻano moʻomeheu ʻōiwi[7]. Ua haʻakoi ʻo Sepania i nā poʻe ʻōiwi e lua ʻeli gula, a he kaulana o Sepania no nā kenekulia ʻekolu.[8] A hala ʻia lā, ua hānau he ʻike aupuni hou nō nā poʻe o Mekiko, he huihui o nā nohona Mekiko ʻŌiwi, a me nā nohona ʻEuropa; a ua kōkua kēia me Ke Kaua Kūʻōkoʻa o Mekiko kūʻē Sepania i ka makahiki 1821.[9]

Nā kūmole[E ho'opololei | edit source]

  1. Merriam-Webster's Geographical Dictionary, 3rd ed., Springfield, Massachusetts, United States, Merriam-Webster; p. 733
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Central_Intelligence_Agency
  3. https://www.inegi.org.mx/programas/ccpv/2020/
  4. https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores
  5. https://www.citypopulation.de/php/mexico-metro.php
  6. https://mapscaping.com/blogs/geo-candy/mapped-the-6-cradles-of-civilization
  7. https://www.jstor.org/stable/23100485
  8. https://books.google.com/books?id=MOI4CQAAQBAJ&pg=PA455
  9. https://www.history.com/topics/mexico/history-of-mexico
He ʻōmuku kēia mea. Inā hiki iā ʻoe ke ʻōlelo Hawaiʻi, e kōkua mai i ka holomua ʻana i kēia mea.