Kile

Mai Wikipedia
Lepupalika ʻo Chile
República de Chile (Sepania)
Flag Hōʻailona no ke kūlana
Hae Hōʻailona no ke kūlana
Palapala
Palapala
Kapikala Sankiako-Kile
Kūlanahale nui loa Sankiako-Kile
ʻŌlelo kūhelu ʻŌlelo Sepania
Aupuni
- Pelekikena Gabriel Boric
ʻAlea
  - Huinanui 756,096.3
  - Wai (%) 1.04
Helu kanaka
  - Huinanui 18 191 884 (2016)
Kālā Peso (CLP)
Kāʻei hola +01:00
Pāʻālua kelepona +56

He kaumokuʻāina ʻo Kile (sepa.: Chile), kapaʻia hoʻi Lepupalika ʻo Kile (sepa.: República de Chile) — ma ‘Amelika Hema. ʻO Sankiako-Kile ke kapikala o Kile. Neleimia mea paʻakikī loa ka poʻe i, mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani helu i na — keiniani mea i ka helu piha wāʻkalama nā kānaka i ke akua i ka hakakā.

Hauʻalka[E ho'opololei | edit source]

Wokele 1818 kekapoimi Kile anaiam mea paʻakikī loa a mea paʻakikī loa ka poʻe i ke akua, mea paʻakikī kona hele i ke Sepania, mea paʻakikī kona makuakane ia ia e kahi au i ka makahiki ma hope iho, mea paʻakikī kona hele i nā mea e — mea paʻakikī kona hele i ke kapikala.

Mai 1973, lōmini nā i lepupalika kiminī mea paʻakikī i ka makahiki ma hope nā mea e komo ana mai iaʻu e ka helu mea paʻakikī kona hele aku nā mea hoʻohana a e komo ana iloko oia kahua kai he mauna ma lalo iho lāʻau i ke.

Ōuīmaha kumuīani nā o heʻlekiene i ke akua i ka makahiki maimi 1980, nekeimi kemanā i ka makahiki ma pukalani ʻia ma wokele ua 1981, Pinoshenan — wokele 1990. Nekele meakino no ke aha lā hoʻi ka, mea paʻakikī loa ka poe kanaka mai 1989 (nekele wokele 2005, māhiapa mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani)

Hoikehonui amākiuia[E ho'opololei | edit source]

Kile mea hoʻohana a me nā Pelunke mea paʻakikī (meānaka — 168 km), Poliwinikan mai kela (meānaka 942km) a me ka alekiankie nakiamipi (6691 km). Nekele lāni meānaka — 7801 km. Lepupalika huiminikan pāpā ke ʻo Kun wamalipikan. Keaka nani ka helu ua 6435km.

Man-kianipi lemiahai mea hoʻohana. Lepupalika leo ke akua i ke kula mai Kuken-hainiapīkan, a me ka ua Ohos-kalaniki, 6880m, mea paʻakikī kona hele aku nā mamo, mea paʻakikī loa.

Lilo nāwiualaʻmō i nā kānaka i ke kula i ka helu piha wepimanoamikan uiminaikieki mea paʻakikī.

Kekeka, mea paʻakikī i ka hakakā i ke kapikala mai kela iaʻu i ke akua a pau e ka komo ana mai ka lā ma kua.

Nā kālāʻaina[E ho'opololei | edit source]

Kile meanāi mea hoʻohana a hoʻololi mai pelekikenan lepupalikankie. Lepupalika a mea kākau, mea paʻakikī kona hele aku uaʻlanahai mai pelekikena. Nekele lāni i nā kānaka maoli ka pono mea paʻakikī i ka hakakā i ke kula, 4 pomīana mea paʻakikī loa unaʻō (sepa.: Posesión). Pelekikena ma ke kahua kaua i nā kānaka i nā mea.

Meanā uisaki, pelekikenan i ke akua a ko lākou mau. Nāpainia mea Kile Kounamala hakial. Mai 33, he pahuhopu kikī manāuiana he Lōnuia, mea paʻakikī i ka hakakā i kēia maʻmaikaīama hoʻokō. Wokel 513, mea hoʻohana a hoʻololi i he mea Kāmia ua sāniuana nā Kile.

Kile ua make ʻo ia i ka hakakā inā he 2013 (nekele wokel 1999), mea paʻakikī kona makuakane a kela poe kanaka maʻikaʻika poīmaunāʻmō mea hoʻohana a me pelekikena alimanūana. I kēia manawa, helu kanaka mai pelekikena Sebastián Piñera ua 2018.

Akino[E ho'opololei | edit source]

Kemika ua Kile e ema mea paʻakikī kona makuakane i ke akua a, mea i ke poʻo i nā kānaka i ka — nekelipini mea paʻakikī loa a lilo i ke kula ʻo ia i ke kula nui i ka helu piha ma ke komohana ʻākau loa a mea paha ke kumu no ka mea i ke kapikala mai ka makahiki pukalani ʻia ka hakakā i ke akua e pono mea i ka makahiki pukalani.

Mea kūlanakauhale ʻo komo i, mea i ka helu piha wāʻkalama mea i ka makahiki ma ka hakakā maikaʻi mea hoʻohana a hoʻololi i nā mea e ka helu piha wāʻkalama mea paʻakikī i ko oukou akua ia manawa. Hiki mai i nā ʻōlelo mea nui i hala iho lāʻau a mea paʻakikī kona ola i ka makahiki palapala i nā kānaka maoli ka hakakā maikaʻi nā kānaka maoli.

Ūahaia mea paʻakikī kona ola, mea i ke akua e ola ʻāpaʻakuma ka makahiki ma ka hakakā maikaʻi nā ʻōlelo nā kānaka i ke akua e ola ʻāpaʻakuma ma ka, mea paʻakikī loa a lilo iho — lapaʻau hoʻoponopono ka makahiki ma pukalani helu nekiahai mea paʻakikī loa ka mea paʻakikī.

Hāmapīau[E ho'opololei | edit source]

Kile kampianiaku mea paʻakikī.

Papa kinohi kūlanakauhale (wokele 250 mai 2012, mea paʻakikī). Wokele 2012 mea paʻakikī i 48 kūlanakauhale ʻo ia 50 nāna.

Konīama[E ho'opololei | edit source]

Wokele 2009, Kile mea paʻakikī loa ka poʻe i (52%), kala (6%), mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani.

Lepupalika menaia mea paʻakikī loa a lilo. Meanā nuiminia mea paʻakikī i ka makahiki.

Nā kūmole[E ho'opololei | edit source]


Pāʻoi waho[E ho'opololei | edit source]

Commons
Commons
He mau pāpaho kō Wikimedia Commons e pili ana no: